नमस्कार मंडळी,

आजच्या लेखामध्ये आपण Kho Kho game information in marathi खो खो खेळाविषयी संपूर्ण माहिती मराठीमध्ये जाणून घेणार आहोत.खो खो हा खेळ कशाप्रकारे खेळला जातो, या खेळा मागची उद्दिष्टे कोणती  आहेत, खो खो या खेळाचा उगम कसा झाला अशा अनेक प्रकारची माहिती आपण आजच्या लेखांमध्ये बघणार आहोत. चला तर मग आता आपण सुरुवात करूया खो खोखेळाविषयी संपूर्ण माहिती जाणून घ्यायला… 

खो खो खेळाची संपूर्ण माहिती | kho kho game information in marathi

खो खो हा खेळ भारतामध्ये असणारा प्रत्येक व्यक्तीला अगदी लहानपणापासून माहित आहे.खो खो हा खेळ भारतीय पारंपारिक खेळ म्हणून ओळखला जातो.खो खो या खेळामध्ये शारीरिक दृष्ट्या हालचाल अधिक प्रमाणात करून हा खेळ खेळला जातो.

खो खो हा खेळ पारंपारिक असून गमतीशीर सुद्धा आहे. खो खो हा खेळ खेळत असताना आनंदीदायक वातावरण खेळा मध्ये तयार होते. खो खो हा खेळ दोन संघांमध्ये खेळला जातो. एका संघात प्रत्येकी बारा खेळाडू असतात.आयताकृती मैदानावर खेळला जाणारा खो-खो हा खेळ पाठलाग करत खेळला जातो. 

खो खो हा खेळ भारतामध्ये प्रसिद्ध असून खो खो या खेळाचे जन्मस्थान गुजरात राज्यातील बडोदा या ठिकाणी खो-खो या खेळाचा उगम झाला.या खेळाचा उगम जरी बडोदा या शहरांमध्ये झाला असेल तरी खो-खो या खेळाची सुरुवात महाराष्ट्र राज्यापासूनच झाली.

खो खो या खेळामध्ये कोणत्याही प्रकारचे सामान लागत नाही. खो-खो हा खेळ पाठलाग करत असताना खेळावयाचा खेळ आहे. या खेळामध्ये शारीरिक दृष्ट्या हालचाल असणे अधिक महत्त्वाचे असते. शरीरासाठी उपयुक्त आणि लाभदायक असणारा असा हा खेळ आहे.

ज्याप्रमाणे आपण बालपणात पकडापकडी हा खेळ खेळतो त्याचप्रमाणे आयताकृती मैदानावर खेळला जाणारा खो-खो हा खेळ दोन संघांमध्ये नियम व अटीनुसार पकडापकडीत खेळायचे असते. 

खो खो या खेळांमध्ये प्रत्येक संघात 15 खेळाडू निवडले जातात. पंधरा खेळाडू मधून दोन्ही संघांमध्ये प्रत्येकी बारा खेळाडू समाविष्ट केले जातात. खो-खो हा खेळ शाळांमध्ये अधिक प्रमाणात खेळवला जातो. या खेळांमुळे शारीरिक दृष्ट्या हालचाल होईल लाभदायक  आहे असे मानले जाते.

शालेय मुलांच्या मानसिक आणि शारीरिक वाढीसाठी हा  खेळ अति उत्कृष्ट आहे असे संबोधले जाते. रोगप्रतिकारक शक्ती वाढविण्यासाठी हा  खेळ अत्यंत लाभदायक आहे असे मानले जाते. 

खो-खो हा खेळ मैदानामध्ये अतिशय उत्साहात खेळला जातो. प्रत्येकाला हा खेळ खेळावासा वाटेल इतका उत्साह या खेळामध्ये असतो. शालेय मैदानापासून सुरू होणारा हा खेळ राष्ट्रीय चॅम्पियन शिप पर्यंत खेळला जाणारा खेळ आहे.राष्ट्रीय मैदानावर आपली छाप सोडणारा खो-खो हा खेळ उत्कृष्ट आहे.

खो-खो हा खेळ भारतीय संस्कृतीत खोलवर रुजलेला असून शतकानुशतके खेळला जात आहे. हे केवळ शारीरिक व्यायामच देत नाही तर धोरणात्मक विचार आणि टीमवर्कवरही भर देते. खो खो हा भारतातील शाळा, महाविद्यालये आणि स्थानिक समुदायांमध्ये एक लोकप्रिय खेळ आहे आणि त्याच्या उत्साही आणि स्पर्धात्मक स्वरूपासाठी साजरा केला जातो.

खो-खो चा अर्थ | meaning of kho kho in marathi 

खो-खो हा शब्द पारंपारिक भारतीय खेळाचा आहे.दोन संघांमध्ये स्पर्धात्मक खेळला जाणारा हा खेळ याला खो-खो असे म्हणतात.हे नाव स्वतःच हिंदी भाषेतून आले आहे, जिथे “खो” म्हणजे “पाठलाग करणे.” खेळामध्ये वेग, चपळता आणि टीमवर्क या घटकांचा समावेश आहे.

खो खो मध्ये, एक संघ, जो पाठलाग करणारा संघ म्हणून ओळखला जातो, विरोधी संघाच्या खेळाडूंना टॅग करण्याचा प्रयत्न करतो, ज्याला बचाव संघ किंवा धावपटू म्हणतात. एका विशिष्ट कालमर्यादेत किंवा बचाव करणार्‍या संघाने पाठलागाची फेरी पूर्ण करण्यापूर्वी शक्य तितक्या धावपटूंना टॅग करण्यात सक्षम होण्याचे लक्ष्य चेझर्सचे असते.

खो खो खेळाचे उद्दिष्ट |  goal of Kho-Kho in marathi 

खो खो खेळाचे प्राथमिक उद्दिष्ट पाठलाग करणाऱ्या संघातील विरुद्ध संघाच्या जास्तीत जास्त खेळाडूंना एका विशिष्ट प्रकारच्या वेळेच्या आत किंवा बचाव संघाने केलेली पाठलागिची फेरी पूर्ण करण्यापूर्वी टॅग करणे हे खो खो खेळाचे प्रमुख उद्दिष्ट आहे.

खो खो या खेळामध्ये पाठलाग करणार्‍या संघाचे उद्दिष्ट खेळाडूंना टॅग करण्यात कार्यक्षम असण्याचे असते, तर बचाव करणारा संघ टॅग होण्यापासून बचाव करण्यासाठी आणि त्यांचे बचावात्मक वळण यशस्वीपणे पूर्ण करण्याचा प्रयत्न करतो. हा खेळ वेग, चपळता आणि संघकार्य यांवर यशाचे प्रमुख घटक म्हणून भर देतो. शेवटी, सर्वात कमी वेळ किंवा सर्वात यशस्वी टॅग असलेला संघ खो खो या खेळामध्ये विजय मिळवतो.

खो खो खेळ खेळण्यासाठी काही महत्त्वाच्या सूचना |  basic instructions for playing Kho Kho in marathi

खो खो हा खेळ खेळण्यासाठी काही महत्त्वाच्या आणि साध्या सोप्या सूचना दिल्या गेल्या आहेत त्या खालील प्रमाणे:

खो खो खेळाचे उद्दिष्ट हे आहे की एका संघाने एका विशिष्ट वेळेच्या मर्यादेत किंवा बचाव करणाऱ्या संघाने पाठलागाची फेरी पूर्ण करण्यापूर्वी विरोधी संघातील जास्तीत जास्त खेळाडूंना टॅग करणे.खो खो या खेळामध्ये दोन संघ असतात. दोन्ही संघांमध्ये प्रत्येकी बारा खेळाडू असतात. एक संघ पाठलाग करणारा संघ (हल्लाखोर) असतो आणि दुसरा बचाव करणारा संघ (धावपटू) असतो.

खो खो खेळण्यासाठी आयताकृती मैदान असणे महत्त्वाचे आहे. खोखो या खेळाच्या नियमानुसार आयताकृती मैदान असून परिणामी दोन्ही बाजूला खुणा असलेले खांब असायला हवे. प्रत्येक संघाच्या दोन्ही बाजूला आयताकृती आकाराचे दोन्ही टोकाला बॉक्स असतात.

खो खो या खेळाची सुरुवात करताना नाणेफेक केले जाते.कोणता संघ प्रथम पाठलाग करेल हे ठरवण्यासाठी नाणे फेकले जाते. नाणेफेक जिंकणारा संघ पाठलाग करणे किंवा बचाव करणे यापैकी एक पर्याय निवडतो.

पाठलाग करणारा संघ 9 खेळाडूंना (चेझर्स) मैदानावर पाठवतो.पाठलाग करणाऱ्यांना मैदानाभोवती विनिर्दिष्ट पॅटर्नमध्ये धावून धावपटूंना टॅग करावे लागते.बचाव करणारे संघाचे सदस्य (धावपटू) मैदानाच्या शेवटी एका आयताकृती बॉक्समध्ये रांगेत बसतात.धावपटूंनी बॉक्समधील स्थान पटकन बदलून पाठलाग करणाऱ्यांद्वारे टॅग होण्याचे टाळले पाहिजे.

आता खो खो या खेळा दरम्यान टॅग करणे म्हणजे काय तर,पाठलाग करणारे फक्त त्यांचे हात वापरून टॅग करू शकतात.धावपटू टॅग केले असल्यास किंवा त्यांनी क्षेत्राच्या सीमेबाहेर पाऊल टाकल्यास त्यांना “बाहेर” मानले जाते.एकदा फेरी पूर्ण झाली किंवा वेळ मर्यादा गाठली की, संघ भूमिका बदलतात.

टॅगिंगमध्ये सर्वात कमी वेळ किंवा वेळेच्या मर्यादेत सर्वात यशस्वी टॅग असलेला संघ जिंकतो.सर्वात यशस्वी टॅग असलेला संघ किंवा सर्वात जलद फेरी पूर्ण करण्याची वेळ विजेता म्हणून उदयास येते.खो खो खेळाविषयी ही काही सामान्य सूचना आहेत जी मला माहित आहे.काही ठिकाणी खो-खो या खेळाचे नियम वेगळेही असू शकतात. 

खो खो खेळ खेळण्यासाठी लागणारा वेळ | kho kho game time in marathi 

खो खो खेळ खेळत असताना खेळाची पातळी, खेळाचे नियम किंवा ज्यांनी खेळाचे आयोजन केले आहे त्या पद्धतीने खो खो या खेळाचा  वेळ सुद्धा काही ठिकाणी आयोजक निश्चित करत असतात, परंतु या ठिकाणी मला माहीत असलेला खो खो खेळासाठी लागणारा कालावधी वेळ मी  तुम्हाला सांगणार आहे. 

खो खो हा सामना दोन  संघांमध्ये विभागला जातो. खो-खो या खेळाचा वेळ प्रत्येक अर्ध्यासाठी सर्वात सामान्य कालावधी 7 मिनिटे आहे, एकूण खेळण्याची वेळ 14 मिनिटे आहे.

goal of Kho-Kho in marathi

प्रत्येक अर्ध्या तासाच्या दरम्यान पाठलाग करणार्‍या संघाचे लक्ष्य जास्तीत जास्त खेळाडूंना टॅग करण्याचे असते, तर बचाव करणारा संघ टॅग होण्यापासून टाळण्याचा प्रयत्न करतो. संघ प्रत्येक अर्ध्या शेवटी भूमिका बदलतात. सर्वात यशस्वी टॅग असलेला किंवा फेरी पूर्ण करण्यासाठी सर्वात कमी वेळ घेतलेल्या संघाला विजेता घोषित केले जाते.

विशिष्ट ठिकाणी खेळला जाणारा खो-खो हा खेळ अचूक गेमप्लेच्या वेळेसाठी आयोजकांद्वारे प्रदान केलेल्या अधिकृत नियमांचा नेहमी संदर्भ घ्या.विशिष्ट ठिकाणी विशिष्ट प्रकारच्या स्पर्धांसाठी आयोजकांनी विविध प्रकारचे नियम तयार केलेले असतात.

खो खो हा खेळ कशा पद्धतीने खेळला जातो? | how to play Kho Kho game in marathi

खो-खो या खेळामध्ये दोन संघांचा समावेश असतो.पाठलाग करणे आणि बचाव करणे, पाठलाग करणाऱ्या संघाच्या उद्देशाने बचाव करणाऱ्या संघातील खेळाडूंना टॅग करणे. खो खो हा खेळ कशा पद्धतीने खेळला जातो, याबद्दल आपण जाणून घेणार आहोत.

खो खो  खेळाचे उद्दिष्ट 

हा खेळ दोन संघांमध्ये खेळला जातो, प्रत्येक संघात 12 खेळाडू असतात. पाठलाग करणार्‍या संघाने विरोधी संघातील खेळाडूंना शक्य तितक्या लवकर टॅग करणे हा मूळ उद्देश आहे.

खो खो खेळासाठी लागणारा सेटअप 

खो-खो हा खेळ सामान्यतः आयताकृती मैदानावर खेळला जाणारा खेळ आहे.आयताकृती मैदानावर खेळला जाणारा हा खेळ मैदानाच्या दोन्ही टोकाला दोन आयताकृती बॉक्स असतात आणि प्रत्येक संघ पाठलाग करणारा संघ आणि बचाव करणारा संघ म्हणून वळण घेतो. 

गेम प्ले 

पाठलाग करणारा संघ म्हणजेच (चेसर) कडे नऊ खेळाडू मैदानावर असतात.आणि ते खेळाचा विशिष्ट क्रम राखून बचाव करणार्‍या संघाच्या सदस्यांना (धावपटू) टॅग करण्याचा प्रयत्न करतात.बचाव करणार्‍या संघाचे खेळाडू टॅग होण्यापासून टाळण्याचा प्रयत्न करतात आणि सर्व सदस्यांद्वारे पाठलाग करण्याची एक फेरी पूर्ण करण्याचा प्रयत्न करतात, त्यांच्या बचावात्मक वळणाच्या समाप्तीचे संकेत देतात.

खो खो खेळाचे नियम

धावपटूंना टॅग करण्याचा प्रयत्न करताना पाठलाग करणाऱ्यांना सेट पॅटर्न पाळावा लागतो आणि धावपटूंना मैदानाच्या हद्दीत राहावे लागते.पाठलाग करणाऱ्यांना खेळाडूंना शक्य तितक्या धावपटूंना टॅग करण्यासाठी किंवा एक फेरी पूर्ण करण्यासाठी विशिष्ट वेळ मर्यादा असते.

धावपटूंनी सीमेबाहेर पाऊल टाकल्यास किंवा पाठलाग करणाऱ्याने त्यांना यशस्वीरित्या टॅग केल्यास त्यांना “आउट” घोषित केले जाऊ शकते. सर्वात कमी वेळ किंवा सर्वात यशस्वी टॅग असलेला संघ जिंकतो.

खो खो खेळासाठी लागणारे खेळाडू संख्या |  players in Kho Kho game 

खो खो या खेळामध्ये दोन संघ आहेत.प्रत्येक संघामध्ये प्रत्येकी बारा खेळाडू आहेत.खो खो या खेळामध्ये दोन संघ असून प्रत्येकी बारा खेळाडू आहे.दोन्ही संघ दोन प्रकारे विभागले गेले आहे. एका संघामध्ये बचाव करणारे आणि दुसऱ्या संघामध्ये धावपटू अशाप्रकारे खो-खो मध्ये दोन प्रकारे खेळाडू विभागले जातात.

पछाडणारे (Chasersचेझर्स)

पछाडणारे म्हणजेच पाठलाग करणारे.पाठलाग करणाऱ्या टीममध्ये एकावेळी 9 खेळाडू मैदानावर असतात.  चेझर्स विरोधी संघाच्या खेळाडूंना (धावपटू) टॅग करण्यासाठी जबाबदार असतात. धावपटूंचा पाठलाग करताना पाठलाग करणाऱ्यांनी विशिष्ट क्रम आणि नमुना पाळला पाहिजे.दिलेल्या वेळेत किंवा बचाव करणार्‍या संघाने फेरी पूर्ण करण्यापूर्वी जास्तीत जास्त धावपटूंना टॅग करणे हे त्यांचे ध्येय आहे.

धावपटू  (Runnersरनर्स)

बचाव करणाऱ्या संघात 12 खेळाडू असतात. धावपटू मैदानाच्या शेवटी एका आयताकृती बॉक्समध्ये रांगेत बसतात. धावपटूंचे उद्दिष्ट बॉक्समधील पोझिशन्स त्वरीत बदलून पाठलाग करणाऱ्यांद्वारे टॅग केले जाणे टाळणे आहे.पाठलाग करणार्‍या संघाच्या प्रयत्नांना प्रदीर्घ काळ टिकवणे किंवा टॅग न होता फेरी पूर्ण करणे हे त्यांचे उद्दिष्ट आहे.

प्लेअर रोटेशन (Player Rotation)

खो खो मध्ये रोटेशनचा समावेश होतो, जिथे बचाव संघातील खेळाडू धावपटू आणि पाठलाग करणारे वळण घेतात.एक फेरी किंवा निर्दिष्ट वेळ पूर्ण झाल्यानंतर, संघ भूमिका बदलतात, आणि पाठलाग करणारे रक्षक बनतात आणि त्याउलट.

खो खो मधील प्रत्येक खेळाडूच्या भूमिकेसाठी वेग, चपळता, धोरणात्मक विचार आणि सांघिक कार्य यासह विशिष्ट कौशल्ये आवश्यक असतात. या भूमिका आणि कौशल्यांचे संयोजन खो खोला एक आकर्षक आणि गतिमान सांघिक खेळ बनवते.

खो खो खेळ खेळण्यासाठी लागणारे कौशल्य | kho kho game skills in marathi 

Kho Kho game information in marathi – खो खो या खेळासाठी काही आगळी वेगळी कौशल्य नाही तर जी सामान्य कला कौशल्य आहे ती या खेळा दरम्यान लागतात. खो खो या खेळासाठी वेग, चपळता आणि टीमवर्क आवश्यक आहे. विरोधी संघाला मागे टाकण्यासाठी खेळाडूंनी रणनीती आखणे आणि प्रभावीपणे संवाद साधणे आवश्यक आहे. 

शारीरिक तंदुरुस्ती,चपळता, पळण्याचा वेग आणि धोरणात्मक विचार या मूलभूत गोष्टीची गरज असते.खो खो या खेळामध्ये उत्कृष्ट कामगिरी कशा पद्धतीने करता येईल यासाठी काही कौशल्य मी तुमच्यासमोर मांडत आहे.

पळण्याचा वेग 

वेगवान आणि चपळ हालचाल हा पाठलाग करणाऱ्या आणि धावपटूंसाठी महत्त्वाचा आहे. धावपटूंना टॅग करण्‍यासाठी पाठलाग करणार्‍यांना झपाट्याने मैदानाभोवती फिरणे आवश्यक आहे, तर धावपटूंना दिशेने वेगाने बदल करून टॅग टाळणे आवश्यक आहे.

चपळता 

प्रत्येक खेळामध्ये चपळता ही अति आवश्यक असणारा कौशल्य आहे परंतु खो-खो या खेळामध्ये पळत आहे अति आवश्यक आहे असे मला वाटते,वेगाने दिशा बदलण्याची आणि घट्ट जागेतून नेव्हिगेट करण्याची क्षमता आवश्यक आहे. पाठलाग करणारे आणि धावपटू दोघांनाही त्यांच्या प्रतिस्पर्ध्यांवर मात करण्यासाठी चपळ असणे आवश्यक आहे.

सहानशीलता 

खो खो हा एक वेगवान खेळ आहे ज्यासाठी सतत प्रयत्न करावे लागतात. चांगली सहनशक्ती खेळाडूंना संपूर्ण गेममध्ये त्यांचे कार्यप्रदर्शन टिकवून ठेवण्यास मदत करते, विशेषतः विस्तारित पाठलाग किंवा बचावाच्या टप्प्यात.

टीमवर्क 

सहकाऱ्यांशी संवाद आणि समन्वय अत्यावश्यक आहे. धावपटूंना रणनीतिकदृष्ट्या टॅग करण्यासाठी चेझर्सनी एकत्र काम करणे आवश्यक आहे, तर धावपटूंनी प्रभावीपणे टॅग होऊ नये म्हणून सहयोग करणे आवश्यक आहे.

स्ट्रॅटेजिक थिंकिंग

खेळाडूंनी त्यांच्या प्रतिस्पर्ध्यांच्या हालचालींचा अंदाज लावला पाहिजे आणि त्यानुसार त्यांच्या स्वतःच्या कृतींचे नियोजन केले पाहिजे. यामध्ये पोझिशन्स कधी बदलायचे, कधी टॅग करायचे आणि विरोधी संघाला कसे मागे टाकायचे हे ठरवणे समाविष्ट आहे.

क्विक रिफ्लेक्सेस

चेसर्स आणि रनर्स दोघांनाही तीक्ष्ण रिफ्लेक्सेसचा फायदा होतो. धावपटूंना टॅग करण्यासाठी पाठलाग करणार्‍यांनी त्वरीत प्रतिक्रिया देणे आवश्यक आहे आणि धावपटूंनी पाठलाग करणार्‍यांच्या हालचालींमधील बदलांना वेगाने प्रतिसाद देणे आवश्यक आहे.

स्थानिक जागरूकता

फील्डची मांडणी आणि टीममेट आणि प्रतिस्पर्ध्याची स्थिती समजून घेणे महत्वाचे आहे. ही जागरूकता स्प्लिट-सेकंड निर्णय घेण्यास आणि चुका टाळण्यास मदत करते.

संवाद

रणनीती आखण्यासाठी, हालचालींचे समन्वय साधण्यासाठी आणि खेळाच्या गतीशीलतेला प्रतिसाद देण्यासाठी संघसहकाऱ्यांमधील प्रभावी संवाद आवश्यक आहे.

धूर्त चाली

धावपटू सहसा पाठलाग करणाऱ्यांना गोंधळात टाकण्यासाठी आणि टॅग होण्यापासून वाचण्यासाठी धूर्त चाल वापरतात. यामध्ये अचानक धावणे, चकमा किंवा दिशेने अनपेक्षित बदल समाविष्ट असू शकतात.

शारीरिक सामर्थ्य

इतर कौशल्यांइतके महत्त्वाचे नसले तरी, शारीरिक शक्तीचा एक विशिष्ट स्तर फायदेशीर आहे, विशेषत: पाठलाग करणार्‍यांसाठी, ज्यांना जलद आणि जबरदस्त टॅग बनवणे आवश्यक आहे.

सांगायचे झाले तर खो-खो हा असा खेळ आहे ज्यामध्ये वर दिलेले कौशल्य यांचा चांगल्या प्रकारे संच असणे महत्त्वाचे आहे.खो-खो या खेळामध्ये शारीरिक पराक्रमाला मानसिक चपळता आणि सांघिक कार्य यांचा मेळ घालणे आवश्यक आहे.सराव आणि खेळाच्या अनुभवातून ही कौशल्ये विकसित करणे ही एक यशस्वी खो खो खेळाडू बनण्याची गुरुकिल्ली आहे.

खो खो खेळासाठी लागणारे क्रीडांगण | Kho Kho ground in marathi 

खो खो खेळासाठी खेळाच्या सोयीसाठी मानक खो खो मैदानात विशिष्ट परिमाणे आणि खुणा असतात.

परिमाण (Dimensions) 

लांबी-खो खो मैदानाची लांबी साधारणपणे २९ मीटर असते.

रुंदी-जमिनीची रुंदी 16 मीटर असते.

खुणा (Markings)

खो खो स्क्वेअर

• मैदानाच्या मध्यभागी, “खो खो स्क्वेअर” म्हणून ओळखले जाणारे चौरस आकाराचे क्षेत्र आहे. त्याच्या बाजू 16 मीटर लांब आहेत.

क्रॉस लाइन्स

• खो खो स्क्वेअर दोन आयतांमध्ये दोन क्रॉस रेषांनी विभागलेला आहे, प्रत्येक 2 मीटर लांबीचा आहे. या रेषा चौरसाचे तीन समान भाग करतात.

मध्य लेन

• खो खो स्क्वेअरच्या मध्यभागी ३० सेमी रुंदीची लेन चिन्हांकित केलेली असते.

बोनस लाइन्स

• दोन समांतर बोनस रेषा आहेत, प्रत्येक 2 मीटर अंतरावर आणि मध्य लेनच्या समांतर. पाठलाग करणाऱ्या संघासाठी बोनस गुण निर्धारित करण्यासाठी या ओळी खेळादरम्यान वापरल्या जातात.

प्रारंभिक ओळी (Starting Lines )

चेझर्सच्या सुरुवातीच्या रेषा

खो खो चौकातील मध्यवर्ती लेनच्या दोन्ही बाजूला ३ मीटर अंतरावर दोन रेषा काढल्या आहेत. गेम दरम्यान या ओळींपासून चेसर्स सुरू होतात.

धावपटूंची सुरुवातीची ओळ

खो खो स्क्वेअरच्या काठावर चिन्हांकित केलेल्या रेषेपासून बचाव करणाऱ्या संघाचे खेळाडू (धावपटू) सुरुवात करतात.

इतर (Other Considerations)

सीमा–  संपूर्ण क्षेत्र सीमांनी वेढलेले आहे.

खेळाडूंचे बेंच–  खेळाडूंसाठी बेंच सामान्यत: खेळण्याच्या क्षेत्राच्या बाहेर मैदानाच्या बाजूने ठेवल्या जातात.

ज्या ठिकाणी खो-खो साठी क्रीडांगण तयार करणार आहोत ते ठिकाण पृष्ठभाग व आयताकृती असायला हवे.मैदानावर अचूकपणे व स्पष्टपणे पांढऱ्या रंगाच्या रेषा चिन्हांकित करायला हव्यात.ज्या ठिकाणी खो खो साठी मैदान तयार करणार आहोत ते मैदान कचरामुक्त साफसफाई केलेले असावे.

ही परिमाणे आणि खुणा खो-खोसाठी एक संरचित खेळाचे मैदान तयार करतात, ज्यामुळे खेळासाठी योग्य आणि नियमन केलेले वातावरण सुनिश्चित होते. हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की स्थानिक नियम किंवा विशिष्ट स्पर्धेच्या नियमांवर आधारित भिन्नता असू शकतात.वेगवेगळ्या ठिकाणी आयोजित केलेल्या स्पर्धा नुसार क्रीडांगण ही वेगवेगळ्या प्रकारचे असू शकते.(Kho Kho game information in marathi )

खो खो खेळाचे नियम | rules of Kho Kho game in marathi 

Kho Kho game information in marathi – प्रत्येक खेळामध्ये विविध प्रकारचे नियम आखलेले असतात.आणि या नियमांमुळे प्रत्येक खेळ हा अति उत्कृष्ट प्रमाणात व नियंत्रितपणे खेळला जातो असेच काही खो-खो या खेळाचे ही नियम आहेत.खो खो खेळाचे नियम खेळाला नियंत्रितपणे ठेवतात.खेळामध्ये नियम आखल्यामुळे निष्पक्ष आणि स्पर्धात्मक वातावरण सुनिश्चित करतात. खो खोचे काही मूलभूत नियम येथे आहेत –

• खो खो या खेळामध्ये दोन संघ असून प्रत्येकी 12 खेळाडूंचा समावेश आहे.
• खेळामध्ये नाणेफेक केल्यानंतर कोणता संघ पाठलाग करेल हे नाणेफेक जिंकलेला संघ ठरवतो.
• पाठलाग करणारा संघ (आक्रमक) 9 खेळाडूंना (चेसर्स) मैदानावर पाठवतो.
• पाठलाग करणार्‍यांनी बचाव करणार्‍या संघाच्या खेळाडूंना (धावपटू) विशिष्ट वेळेत किंवा बचाव संघाने एक फेरी पूर्ण करण्यापूर्वी टॅग करणे आवश्यक आहे.
• बचाव करणाऱ्या संघात 12 खेळाडू असतात.
• धावपटू मैदानाच्या शेवटी एका आयताकृती बॉक्समध्ये रांगेत बसतात.
• धावपटूंचा पाठलाग करणार्‍यांकडून टॅग होण्यापासून वाचण्याचे उद्दिष्ट असते.
• पाठलाग करणारे फक्त त्यांचे हात वापरून टॅग करू शकतात.
• धावपटू टॅग केले असल्यास किंवा त्यांनी क्षेत्राच्या सीमेबाहेर पाऊल टाकल्यास त्यांना “बाहेर” मानले जाते.
• धावपटूंना टॅग करण्याचा प्रयत्न करताना पाठलाग करणाऱ्यांनी विशिष्ट क्रमाचे पालन केले पाहिजे.
• फेरी पूर्ण झाल्यानंतर किंवा निर्दिष्ट वेळेनंतर संघ भूमिका बदलतात.
• पाठलाग करत असताना पाठलाग करणारे बोनस रेषांना स्पर्श करून बोनस गुण मिळवू शकतात.
• खो-खोचा मानक सामना दोन भागांमध्ये विभागला जातो, प्रत्येक सामना सुमारे 7 मिनिटे टिकतो.
• सर्वात यशस्वी टॅग असलेला किंवा फेरी पूर्ण करण्यात कमीत कमी वेळ देणारा संघ विजेता घोषित केला जातो.
• प्रत्येक हाफच्या शेवटी संघ बाजू बदलतात, पाठलाग करणारा संघ बचाव करणारा संघ बनतो आणि त्याउलट.
• खेळाडू, पाठलाग करणारे आणि धावपटू दोघेही, मैदानाच्या हद्दीतच राहिले पाहिजेत. सीमारेषेबाहेर पाऊल ठेवल्याने “बाहेर” घोषित केले जाते.

विशिष्ट खो खो कार्यक्रमादरम्यान अचूक माहितीसाठी नेहमी आयोजकांनी प्रदान केलेल्या अधिकृत नियमांचा संदर्भ घ्या.प्रादेशिक किंवा विशिष्ट प्रकारच्या ठिकाणी होणाऱ्या स्पर्धा या वेगवेगळ्या प्रकारचे नियम आयोजित करू शकतात हेही तितकेच महत्त्वाचे.विशिष्ट स्पर्धा विशिष्ट ठिकाणी नियमांच्या आधारावर विशिष्ट प्रकारचे भिन्नता असू शकते याची काळजी घ्यावी. 

खो खो खेळ खेळण्याचे फायदे | kho kho game benefits in marathi

• खो खो हा खेळ खेळल्याने शारीरिक व मानसिक दोन्ही प्रकारचे फायदे होतात.
• खो खो खेळामध्ये शारीरिक तंदुरुस्ती अधिक सुधारते.खो खो मध्ये धावणे, चकमा देणे आणि दिशा बदलणे, हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी तंदुरुस्ती आणि एकूणच शारीरिक सहनशक्ती वाढवणे यांचा समावेश होतो.
• खो खो खेळामध्ये चपळता आणि वेग अधिक महत्त्वाचा आहे. अशा पद्धतीने खेळल्यास खेळासाठी खेळाडूंनी चपळ असणे आवश्यक आहे, त्यांची जलद हालचाल करण्याची आणि वेगाने दिशा बदलण्याची क्षमता वाढवणे आवश्यक आहे.
• खो खो हा एक सांघिक खेळ आहे जो खेळाडूंमध्ये सांघिक कार्य, संवाद आणि समन्वय वाढवतो. हे ऐक्य आणि सामायिक जबाबदारीची भावना वाढवते.
• खेळाडूंनी प्रतिस्पर्ध्यांच्या हालचालींचा अंदाज लावणे आवश्यक आहे आणि त्यांच्या कृतींचे धोरणात्मक नियोजन करणे आवश्यक आहे, त्यांचे निर्णय घेण्याचे कौशल्य वाढते.
• खो खोमध्ये जलद प्रतिक्षेप महत्त्वपूर्ण आहेत, कारण खेळाच्या गतिशीलतेतील बदलांना खेळाडूंनी वेगाने प्रतिसाद देणे आवश्यक असते यामुळे वेग वाढतो.
• एक सांघिक खेळ असल्याने, खो खो सामाजिक परस्परसंवादासाठी, मैत्री निर्माण करण्यासाठी आणि सौहार्दाची भावना विकसित करण्यासाठी संधी प्रदान करते.
• खेळासाठी शिस्त आणि एकाग्रता आवश्यक आहे, ज्यामुळे खेळाडूंना त्यांचे लक्ष सुधारण्यास मदत होते.
• खो खो हा खेळ खेळल्यामुळे एंडोर्फिन सोडणे, तणाव कमी करणे आणि मानसिक स्वास्थ्य वाढवणे यासारख्या शारीरिक हालचालींमध्ये गुंतणे.
• खो खो हा एक सर्वसमावेशक खेळ आहे ज्यासाठी मोठ्या उपकरणांची आवश्यकता नसते, ज्यामुळे तो विविध वयोगटातील आणि पार्श्वभूमीच्या व्यक्तींसाठी प्रवेशयोग्य बनतो.
• खो खो खेळणे व्यक्तींना भारतीय संस्कृती आणि परंपरेशी जोडते, कारण हा एक समृद्ध इतिहास असलेला पारंपारिक खेळ आहे.
• खो खो खेळ खेळल्यामुळे मानसिक व शारीरिक परिस्थिती प्रचंड प्रमाणात सुधारण्यास मदत मिळते.खेळाच्या शारीरिक मागण्या शारीरिक शक्ती आणि मानसिक कणखरपणाच्या विकासास हातभार लावतात.
• खोखो हा खेळ खेळताना आनंदीदायक वातावरण तयार होते.हा खेळ एकंदरीत सक्रिय राहण्याचा व मजेशीर खेळ होऊ लागतो. 
• खो खो खेळा मध्ये व्यस्त राहणे, म्हणजेच मग ते मनोरंजनात्मक असो किंवा स्पर्धात्मक, सर्वांगीण विकासात योगदान देऊ शकते, शारीरिक तंदुरुस्तीला संज्ञानात्मक आणि सामाजिक फायद्यांसह एकत्रित करते.

खो-खो या खेळासाठी दिले जाणारे पुरस्कार | kho kho awards in marathi

अर्जुन पुरस्कार 

अर्जुन पुरस्कार हा भारत सरकारतर्फे दिला जाणारा प्रतिष्ठित राष्ट्रीय क्रीडा पुरस्कार आहे. खो खो सह विविध खेळांमधील उत्कृष्ट खेळाडूंना त्यांच्या असामान्य कामगिरीची दखल घेऊन हा पुरस्कार दिला जातो.

द्रोणाचार्य पुरस्कार 

द्रोणाचार्य पुरस्कार हा उत्कृष्ट प्रशिक्षकांना दिला जातो ज्यांनी आपापल्या खेळात उत्कृष्ट निकाल दिले आहेत. खेळाडूंच्या विकासात मोलाचे योगदान देणाऱ्या खो खोमधील प्रशिक्षकांना हा सन्मान मिळू शकतो.

खेलरत्न पुरस्कार 

राजीव गांधी खेलरत्न पुरस्कार हा भारतातील सर्वोच्च क्रीडा सन्मान आहे, जो क्रीडा क्षेत्रातील अपवादात्मक कामगिरीसाठी दिला जातो. या प्रतिष्ठेच्या पुरस्कारासाठी सातत्याने सर्वोच्च कामगिरी करणाऱ्या खो खो खेळाडूंचा विचार केला जाऊ शकतो.

राष्ट्रीय क्रीडा पुरस्कार

खो खो खेळाडू आणि प्रशिक्षकांना राष्ट्रीय क्रीडा पुरस्कार मिळू शकतात, ज्यात अर्जुन पुरस्कार आणि द्रोणाचार्य पुरस्कार यांचा समावेश आहे, देशातील क्रीडा क्षेत्रातील उत्कृष्ट योगदानाची वार्षिक मान्यता म्हणून हा पुरस्कार देण्यात येतो.

राज्य क्रीडा पुरस्कार 

भारतातील अनेक राज्यांमध्ये खो-खोसह क्रीडा क्षेत्रातील उत्कृष्टता ओळखण्यासाठी आणि प्रोत्साहित करण्यासाठी त्यांचे स्वतःचे क्रीडा पुरस्कार आहेत.

सर्वोत्कृष्ट चेसर आणि सर्वोत्कृष्ट धावपटू पुरस्कार

स्थानिक आणि प्रादेशिक खो खो स्पर्धांमध्ये, वैयक्तिक खेळाडूंना त्यांच्या उत्कृष्ट कामगिरीच्या आधारे “सर्वोत्कृष्ट चेझर” किंवा “सर्वोत्कृष्ट धावपटू” अशी पदवी दिली जाऊ शकते.

टूर्नामेंट-विशिष्ट पुरस्कार

विविध खो खो स्पर्धा आणि चॅम्पियनशिपमध्ये विजेते संघ, उत्कृष्ट खेळाडू आणि उत्कृष्ट कामगिरी करणाऱ्यांसाठी ट्रॉफी आणि पदकांसह त्यांचे स्वतःचे पुरस्कार असू शकतात.

फेडरेशन पुरस्कार

राष्ट्रीय आणि राज्यस्तरीय खो खो फेडरेशन खेळाडू, प्रशिक्षक आणि अधिका-यांना त्यांच्या समर्पित प्रयत्नांसाठी आणि खेळाच्या प्रचार आणि विकासासाठी केलेल्या यशाबद्दल पुरस्कार देऊ शकतात.

शिवछत्रपती पुरस्कार 

शिवछत्रपती हा पुरस्कार महाराष्ट्र राज्य सरकार पंचवीस हजार रुपये रोख, प्रशस्तीपत्र आणि ब्लेझर देऊन सन्मानित करते.त्याचबरोबर ट्रॉफी प्रदान करून हा पुरस्कार देण्यात येतो. 

हे पुरस्कार खो खो खेळाडू आणि प्रशिक्षकांना प्रेरित करण्यात, त्यांच्या कठोर परिश्रम आणि समर्पणाला मान्यता देण्यासाठी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावतात. राष्ट्रीय आणि राज्य पातळीवर मिळालेली पावती भारतातील खो खो च्या एकूण वाढ आणि लोकप्रियतेला हातभार लावते.

भारतामधील खो-खो च्या स्पर्धा 

राष्ट्रीय खो खो स्पर्धा 

• नेहरू गोल्ड कप 
• फेडरेशन कप 
• राष्ट्रीय खो खो चॅम्पियनशिप 

देशांतर्गत खो-खो स्पर्धा 

• शालेय स्पर्धा
• मिनी स्कूल चॅम्पियनशिप 
• राष्ट्रीय महिला अजिंक्यपद 
• प्राथमिक मिनी स्कूल चॅम्पियनशिप 
• कनिष्ठ राष्ट्रीय 
• ऑल इंडिया इंटर युनिव्हर्सिटी चॅम्पियनशिप अँड फेडरेशन कप 
• सब ज्युनिअर नॅशनल कप 

तुम्ही कधी खो खो खेळला आहे का? खेळला असेल तर कमेंट बॉक्समध्ये नक्की कळवा.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न | FAQ