नमस्कार मंडळी,

आजच्या या durga puja information in marathi लेखामध्ये आपण नवरात्र उत्सव किंवा दुर्गा पुजा याविषयी माहिती जाणून घेणार आहोत. आजच्या या लेखांमध्ये आपण दुर्गा पुजा का केली जाते दुर्गा पूजेची सुरुवात कशी झाली दुर्गा पूजेचा इतिहास काय आहे आणि दुर्गा पुजा सामान्यता कोणत्या दिवसांमध्ये व कोणत्या भागात केली जाते या  सर्वांविषयी माहिती घेणार आहोत. अधिक माहितीसाठी हा लेख शेवटपर्यंत नक्की वाचा. 

दुर्गा पुजा माहिती मराठी | durga puja information in marathi

दुर्गा पूजा हा एक प्रमुख हिंदू सण असून हा सण प्रामुख्याने भारतीय उपखंडात, विशेषत: भारतीय राज्य पश्चिम बंगाल आणि शेजारील बांगलादेशात साजरा केला जातो. हे सन देवी दुर्गाला समर्पित आहे, ज्याला दैवी शक्तीचे अवतार मानले जाते आणि दुर्गा माता वाईटाचा नाश करते. 

मुळामध्ये दुर्गा देवीची उपासना हिंदू धर्मामध्ये केली जाते.हिंदू हा धर्म प्राचीन आहे.वैदिक कालखंडात दुर्गादेवीला बऱ्याचदा शस्त्र चालवणारी देवी व सिंहावर स्वारी करणारी देवी म्हणून ओळखले जाते.दुर्गादेवीला वाईटवर चांगला विजय मिळवण्याचे प्रतीक मानले जाते.

दुर्गादेवीचा उत्सव शतानुशतके विकसित होत चालला आहे.

“दुर्गा पूजा,” ज्याला “दुर्गोत्सव” असेही म्हणतात, हा भारतातील, विशेषत: पश्चिम बंगाल राज्यात आणि जगभरातील बंगाली समुदायांमध्ये सर्वात महत्वाचा आणि मोठ्या प्रमाणावर साजरा केला जाणारा सण आहे. हा सण दुर्गा देवीच्या उपासनेला समर्पित आहे, ज्याला स्त्री शक्तीचे दैवी अवतार मानले जाते आणि वाईटावर चांगल्याच्या विजयाचे प्रतीक आहे. दुर्गा पूजा सामान्यत: नऊ दिवसांची असते आणि ती मोठ्या उत्साहाने आणि भव्यतेने साजरी केली जाते.

नवरात्र उत्सवात किंवा दुर्गा पुजा उत्सवात दुर्गापूजेचे मुख्य वैशिष्ट्य म्हणजे देवी दुर्गा आणि तिची मुले (लक्ष्मी, सरस्वती, गणेश आणि कार्तिकेय) यांच्या मातीच्या सुंदर मूर्तींची स्थापना आणि पूजा करणे. या मूर्ती कुशल कारागिरांनी बारकाईने तयार केल्या आहेत आणि “पँडल” नावाच्या विस्तृतपणे सजवलेल्या तात्पुरत्या रचनांमध्ये प्रदर्शित केलेल्या असतात.

दुर्गा पूजा हा केवळ धार्मिक कार्यक्रम नसून एक सांस्कृतिक कार्यक्रम देखील आहे. यात संगीत, नृत्य, नाटक आणि कविता वाचन यासारखे विविध सांस्कृतिक कार्यक्रम सादर केले जातात. .महाराष्ट्र मध्ये सामूहिक भागांमध्ये गरबा खेळला जातो.तसेच गुजरातमध्ये सुद्धा गरब्याचे मुख्य आकर्षण आहे. हे प्रदर्शन उत्सवाच्या वातावरणात भर घालतात आणि बंगालच्या समृद्ध सांस्कृतिक वारशाचे प्रदर्शन करतात 

पश्चिम बंगाल मध्ये स्वादिष्ट बंगाली पाककृती हा दुर्गा पूजा उत्सवाचा अविभाज्य भाग आहे. पारंपारिक पदार्थ जसे मिठाई (उदा. संदेश आणि रोसोगोल्ला), मासे, तांदूळ आणि इतर विविध स्वादिष्ट पदार्थ तयार केले जातात आणि कुटुंब आणि मित्रांमध्ये वाटून घाटून खाल्ले जातात.

दुर्गा पूजा लोकांना एकत्र आणते, एकत्रतेची भावना वाढवते. समाजामध्ये विविध प्रकारचे कार्यक्रमांचे आयोजन करून लोक एकत्रित येऊन दुर्गा मातेची पूजा करतात.विविध प्रकारचे उपक्रम सुद्धा राबवले जातात.महाराष्ट्रामध्ये  नवरात्र उत्सव दरम्यान गरबा नृत्य केले जाते. विविध समित्यांद्वारे दुर्गा देवीची पूजा केली जाते आणि उपक्रम राबवले जातात.दुर्गा पुजा उत्सवामध्ये एकत्रतेची भावना वाढते.

दहाव्या दिवशी, विजया दशमीला, देवी दुर्गा तिच्या स्वर्गीय निवासस्थानी जाण्याचे प्रतीक असलेल्या नद्या किंवा जलकुंभांमध्ये विसर्जनासाठी मूर्ती एका भव्य मिरवणुकीत नेल्या जातात. “विसर्जन” मध्ये विविध प्रकारचे संगीत मोठ्या आवाजामध्ये संगीत आणि भव्य मिरवणुका काढून संगीतावर नृत्य केले जाते.अशाप्रकारे दहाव्या दिवशी विजयादशमीला देवी दुर्गा चे विसर्जन करतात.

कालांतराने दुर्गा पूजेचा उत्सव भारत बरोबर भारताबाहेरही साजरा करू जाऊ लागला. दुर्गा पुजा हा जागतिक सण म्हटला तरी सुद्धा चालेल. दुर्गा पूजा हा सण फक्त भारतातच नव्हे तर जगभरातील बंगाली समुदायांमध्येही साजरा केला जातो. कोलकाता, ढाका आणि न्यूयॉर्क यांसारखी लक्षणीय असलेली बंगाली लोकसंख्या शहरे भव्य दुर्गा पूजा उत्सव आयोजित करतात.आणि समाजामध्ये एकता निर्माण करण्याचे काम करतात.

कारागीर विविध प्रकारच्या दुर्गा मातेच्या मुर्त्या साकारतात. नवरात्र उत्सवामध्ये दुर्गा मातेचे विविध प्रकारचे रूप या मुर्त्यांमार्फत बघायला मिळते.”कुमोर्स” किंवा “शिल्पी” म्हणून ओळखले जाणारे कारागीर अतिशय उत्कृष्ट असा मुर्त्या बनविण्यासाठी प्रसिद्ध आहेत. हे कारागीर अतिशय सुंदर अशा मुर्त्या बनवितात. खूप जास्तीचे परिश्रमानंतर त्यांना मुर्त्या साकारण्याचे भाग्य लाभते.

आजच्या आधुनिक काळात दुर्गा पूजा जास्ती दिवसांमध्ये वाढलेली दिसत आहे. हे सामान्यत: नऊ दिवसांचे असते, शेवटचे पाच दिवस सर्वात महत्त्वाचे असतात. हे दिवस महलया, षष्ठी, महा सप्तमी, महाअष्टमी आणि महानवमी म्हणून ओळखले जातात, जे विजया दशमीपर्यंत नवरात्रीचे नऊ दिवस साजरा केले जातात.शेवटच्या दिवशी दुर्गा मातेची मूर्ती नदीमध्ये तसेच पवित्र पाण्यामध्ये जाऊन विसर्जन केले जाते.

पश्चिम बंगालमध्ये मोठ्या प्रमाणात अति उत्साहाने दुर्गा उत्सव साजरा केला जातो. त्याच बरोबर आसाम, ओडिशा, बिहार आणि त्रिपुरासह भारताच्या इतर राज्यांमध्येही दुर्गा पूजा अति उत्साहाने साजरी केली जाते.विविध प्रदेशांमध्ये साजरा केला जाणारा दुर्गा उत्सव हा तेथील सांस्कृतिक भागाशी जोडलेला असतो.. प्रत्येक राज्यातील किंवा प्रत्येक प्रांतातील केला जाणारा दुर्गोत्सव हा वेगवेगळा असू शकतो.

दुर्गापूजा फक्त धार्मिक सण नसून एक सांस्कृतिक नवरात्र उत्सवही आहे. हे दुर्गा देवीच्या महिषासुरावर विजय साजरा करण्यासाठी वाईटावर चांगल्याच्या विजयाचे प्रतीक आहे. हा सन आनंदाचा, कौटुंबिक ,सांस्कृतिक कार्यक्रमांचा आणि कला प्रदर्शनांचा सन असतो. 

दुर्गा पुजा कोणत्या महिन्यात साजरी होते | durga puja information in marathi 2023

दुर्गा पूजा सामान्यतः अश्विनच्या हिंदू चंद्र महिन्यात होते, जी ग्रेगोरियन कॅलेंडरमध्ये सप्टेंबर किंवा ऑक्टोबरशी मध्ये असते. विजया दशमी या नावाने ओळखल्या जाणार्‍या दहाव्या दिवशी नवरात्र उत्सवाची सांगता होते.

2023 साली शारदीय नवरात्र कधी आहे Navratri 2023

2023 साली शारदीय नवरात्र 15 ऑक्टोबर पासून 24 ऑक्टोबर पर्यंत असणार आहे. 2023 मध्ये नवरात्र घटस्थापनेचा मुहूर्त 15 ऑक्टोबर सकाळी 11: 44 ते 12:30  वाजेपर्यंत असणार आहे. सर्वजण 2023 मध्ये या वेळेला घटस्थापना करू शकतात.

दुर्गा पुजा मंडप (पंडाल) | दुर्गा पुजा 2023

पंडाल म्हणजे दुर्गा मूर्ती ठेवण्यासाठी बांधलेले तात्पुरते मंडप किंवा विशिष्ट रचना. उत्कृष्ट प्रकारची सजावट, अति उत्तम प्रकाशयोजना आणि कलाकृतींसह विविध प्रकारच्या मंडपामध्ये देखावे दाखवण्यासाठी उत्कृष्ट प्रकारच्या थीम डिझाइन केलेले असतात. कलात्मकतेची प्रशंसा करण्यासाठी आणि देवीला आदर देण्यासाठी लोक या पंडालला भेट देतात.विविध प्रकारच्या फुलांनी किंवा वेलींनी मंडपाला सजविण्यात येते. आकर्षक असे देखावे निर्माण केले जातात, यामुळे येणारे भाविक अधिक प्रसन्न होऊन रम्य वातावरण निर्माण होते.

घटस्थापनेचा शुभ मुहूर्त 2023 | ghatasthapana shubbh muhurat 2023

15 ऑक्टोबर 2023 रोजी घटस्थापनेचा मुहूर्त  सकाळी 11: 44 ते 12:30  वाजेपर्यंत असणार आहे.

 

दुर्गा पुजा धार्मिक विधी 2023 | durga puja information in marathi

नवरात्र उत्सवामध्ये प्रार्थना, अर्पण आणि स्तोत्रांचे पठण यांसह धार्मिक विधींची मालिका समाविष्ट असते. भाविक पंडालला भेट देतात, देवीला फुले, धूप आणि मिठाई अर्पण करतात आणि तिचा आशीर्वाद घेतात.

दुर्गा पुजा हा एक धार्मिक सण असून हा सण कला, संस्कृती आणि सामुदायिक भावनेचा उत्सव आहे.समाजामध्ये  एकता टिकवून ठेवण्यासाठी बंगाली संस्कृती आणि परंपरा टिकवून ठेवण्यासाठी व जोपासण्यासाठी दुर्गा उत्सव साजरा केला जातो.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न | FAQ